به نقل از «خبرگزاری دانشجو»

آینده روابط ایران و عربستان به کدام سمت است؟

تاریخ انتشار: ۲۳ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۰۷۵۲۱

نشست «هوشمندی در سیاست همسایگی» بهمن ۱۴۰۲ به ابتکار اندیشکده سبا در خانه اندیشه ورزان برگزار شد. در این نشست دکتر منوچهر متکی، وزیر اسبق امور خارجه؛ دکتر فواد ایزدی، دانشیار دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران؛ و سرهنگ ابولفضل غنچی، وابسته نظامی سابق جمهوری اسلامی ایران در ریاض، درباره سیاست خارجی دولت سیزدهم مقابل عربستان سعودی به تحلیل و ایراد نظر پرداختند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، نشست «هوشمندی در سیاست همسایگی» بهمن ۱۴۰۲ به ابتکار اندیشکده سبا در خانه اندیشه ورزان برگزار شد. در این نشست دکتر منوچهر متکی، وزیر اسبق امور خارجه؛ دکتر فواد ایزدی، دانشیار دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران؛ و سرهنگ ابولفضل غنچی، وابسته نظامی سابق جمهوری اسلامی ایران در ریاض، درباره سیاست خارجی دولت سیزدهم مقابل عربستان سعودی به تحلیل و ایراد نظر پرداختند.

ایران و عربستان؛ ریشه‌های قهر و غیظ

منوچهر متکی، وزیر اسبق امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، نتایج تلاش دولت‌های یازدهم و دوازدهم را نشان دهنده غیرقابل اعتماد بودن امریکا دانست و بنابراین «سیاست همسایگی» را اقتضای سیاست خارجی کشور خواند.

به بیان متکی سیاست خارجی ایران تابعی از دو منشا تصمیم است: نظریات و متون سیاست خارجی و روابط بین الملل و نیز عملگرایی ناشی از واقعیت‌ها و اقتضائات جاری. بر اساس عملگرایی، در مسئله عربستان طبق نظر هاشمی رفسنجانی دو مسئله «ظرفیت عربستان برای ارتباط» و «حد مجاز عربستان برای ارتباط با ایران»، جزء واقعیت‌های جاری محسوب می‌شوند. برای درک این دو بعد، نیاز است با نگاهی تاریخی، وضعیت عربستان مرور شود.

عربستان از زمان پیدایش نفت در این کشور، جایگاهی در جهان و از زمان ظهور اسلام، جایگاهی در جهان اسلام یافت. جایگاه عربستان در جهان اسلام با عناوین کلیدداری کعبه و خادمین حرمین شرفین تثبیت شد؛ تا رهبری معنوی جهان اسلام را از آن خود کند. این جایگاه قدسی در کنار رفاه نسبی ایجادشده برای شهروندان، باعث شده است سایر ابعاد حکمرانی در این کشور، از جمله نحوه رفتار حاکمان سعودی با پدیده نفت، کمتر مورد پرسش واقع شود.

حکمرانی غیرسیاسی با اتکا به اقتصاد تک محصول همراه با جایگاه معنوی، نوعی از حکومت داری را رقم زده بود؛ که با انقلاب ایران بهم خورد! یکه تازی عربستان در جایگاه بی رقیب خود، با ظهور انقلاب ایران دچار تزلزل شد. رقابت بین شاه ایران و عربستان، ریاست بر سر ژاندرامی منطقه بود که در این مسابقه، تلویحا ریاست ایران پذیرفته شده بود. اما انقلاب اسلامی، جایگاه ویژه زعامت معنوی سعودی را با تهدید جدی مواجه کرد. عربستان به عنوان حکومتی ظاهرا ضدسرمایه داری و درواقع ضدشیعی، توان زایش ایده‌ای هم سطح با «سیاست ممزوج با معنویت، دیانت، اسلامیت» که در انقلاب ایران تولید شد، نداشت/ندارد؛ بنابراین تحمل مدعی جدیدی در جهان اسلام، از دشواری‌های حکمرانان سعودی است؛ که خود را در سیاست‌های نفتی، منطقه‌ای و بین المللی این کشور به وضوح نشان می‌دهد.

اهمیت عادی سازی روابط با اسرائیل برای عربستان

فواد ایزدی، دانشیار دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، چهار درخواست عربستان از امریکا را تشریح کرد. ایزدی نخستین درخواست عربستان را تضمین امنیت سعودی از سمت امریکا به صورت مکتوب است. به عبارت دیگر در صورت هرگونه تعرض به عربستان، امریکا از نقش تماشاچی فراتر رود. درخواست دوم سعودی، غنی سازی اورانیوم داخل عربستان است. طبق پیمان‌های داخلی، امریکا از هرگونه همکاری هسته‌ای با کشور‌هایی که غنی سازی داخلی دارند، منع شده است. درخواستم سوم سعودی، مطالبه تسلیحاتی مدرن‌تر از ابزار اسرائیل است و چهارمین درخواست مربوط به پادشاهی محمد بن سلمان مربوط می‌شود.

پاسخ دولت بایدن به این درخواست ها، ارجاع سه مورد اول به موافقت کنگره بود؛ و ازآنجاکه سعودی‌ها در کنگره مخالفان جدی دارند و نیز بی اعتمادی‌ای که به اقدامات بن سلمان وجود دارد، بنابراین کلیه درخواست‌های عربستان به عادی سازی روابط با اسرائیل منوط شد. در عادی سازی روابط با اسرائیل، کشور‌های عربی منتظر کنش عربستان هستند. اما عملیات طوفان الاقصی، مسیر این عادی سازی را تا حدودی بهم ریخت؛ بنابراین اتفاقات پیش رو، می‌تواند تعیین کننده چشم انداز سیاست‌های منطقه‌ای کشور‌ها باشد.

سعودی‌ها در عرصه بین الملل بسیار کار کرده‌اند و به این نکته پی برده‌اند که امریکا کشور رو به افولی است و نباید تمام تخم مرغ‌های خود را در سبد امریکا بگذارند. بازی‌هایی که اکنون با ایران، چین و روسیه آغاز کرده‌اند، از این درک ناشی می‌شود؛ شناختی که در ایران هنوز محقق نشده است. ازآنجاکه سعودی‌ها اصالتا غربی هستند، بازی‌های آن‌ها نیز سقفی دارند که توسط امریکا تعیین می‌شود.

ظرفیت نظامی عربستان؛ بالا و وابسته

ابولفضل غنچی، وابسته نظامی سابق جمهوری اسلامی ایران در ریاض، ابتدا ساختار قدرت در عربستان را شرح داد. غنچی، فرآیند تعیین ولیعهدی تا پیش از ملک سلمان را ولیعهد شدن فرزندان عبدالعزیز توضیح داد؛ که پس از ملک سلمان با ابداع واژه «ولی ولیعهد»، ابتدا مقرن بن عبدالعزیز، سپس محمد بن نایف و در نهایت محمد بن سلمان طبق این نقشه راه روی کار آمدند.

محمد بن سلمان با طرح چشم انداز ۲۰۳۰ که هدف اصلی آن اقتصادی و تنوع بخشی به اقتصاد نفت بود؛ اهدافی امنیتی را نیز نشانه گذاری کرده است؛ از جمله ارتقای آمادگی نظامی نیرو‌های مسلح، استقلال راهبردی در بعد دفاعی و امنیتی، کاهش ۵۰ درصدی بودجه نظامی و بومی سازی صنایع نظامی و...

غنچی دو معضل عربستان در حوزه نظامی را ۱. صرف بودجه سنگین برای تجهیزاتی که به‌دلیل فقدان نیروی آموزش دیده و شایسته نظامی، توان استفاده و بهره گیری از آن‌ها را ندارد و ۲. فقدان تجربه جنگ طولانی مدتی که طی آن توان و ظرفیت خود را سنجیده باشد.

غنچی گرچه پیشرفت‌های نظامی، موشکی، ناوسازی و ... عربستان را بالاتر از ایران خواند؛ اما عربستان را حاصل تربیت وابسته پرور غرب و امریکا خواند که چشم انداز‌های نظامی ۲۰۳۰ آن نمادین و شعاری می‌نماید.

آینده توافق ایران و عربستان؛ الزامات صلح و سازش

محور انتهایی نشست تخصصی «هوشمندی در سیاست همسایگی» به چشم انداز توافق ایران و عربستان اختصاص داشت. منوچهر متکی ارتباط دو کشور را علیرغم پرونده‌های باز میان آن دو، دارای ایجاب و توجیه دانست. عربستان بخشی از ایجاب این ارتباط را از بیرون و به دستور می‌گیرد؛ اما برای ایران، اجتناب از رفتار‌های پرهزینه و ایجاد ارتباطات منطقه‌ای در این برهه مهم تلقی می‌شود. وی داشتن موضع و پیوست در این ارتباط را ضروری خواند.

ابولفضل غنچی آینده توافق مذکور را در نهایت بر مدار همکاری‌های امنیتی (و نه نظامی) خواند که از احیای توافق ۲۰۰۱ در راستای حفظ مصلحت منطقه فراتر نخواهد رفت.

جمع بندی

ذوق زدگی زیاد ایران پس از توافق با عربستان، سوالاتی را درباره سرنوشت پرونده‌های باز میان دو کشور به میان کشیده است؛ پرونده‌هایی از قبیل:

- ردپای عربستان در اتفاقات سال ۱۴۰۱
- حمله به سفارت عربستان در پی قتل شیخ نمر
- کشتار حجاج ایرانی در فاجعه منا
- و...

سیاست خارجی ایران در رابطه با عربستان تابعی از دو منشا تصمیم است: فضای نظریات سیاست خارجی و روابط بین الملل و اقتضائات عملگرایانه مبتنی بر صحنه واقعیت‌های جاری. پراگماتیسم ضروریِ حاکم بر تصمیمات فضای سیاست خارجی ایران بر مبنای چند مقدمه، این رابطه را توجیه می‌کنند:

قواعد ایجابی لزوم رابطه با عربستان نسبت به دلایل احتراز از ایجاد این رابطه، از ایقان بالاتری برخوردارند؛ ایجاد توازن در روابط خارجی ایران، دنبال کردن «نگاه به شرق» را ضروری می‌کند.

مناسبات ایران و عربستان، به عنوان دو مدعی رهبری معنوی جهان اسلام، پس از شتاب زدگی اولیه و با گذر ۱۰ ماهه از توافقی که با وساطت چین صورت گرفته است؛ نیازمند ملاحظه در لایه‌های متعدد است. خانه اندیشه ورزان طی نشستی با حضور منوچهر متکی، فواد ایزدی و ابولفضل غنچی این لایه‌ها را وارسی کرده است. این نشست به ابتکار اندیشکده سبا برگزار شد.

- شناخت عربستان به مثابه نیروی پیشبرد منویات امریکا/غرب در منطقه و مهار ایران
- محدودیت سقف بازیگری و ابتکارات عربستان در مناسبات با ایران
- موانع عربستان در توافق همه جانبه با امریکا به دلیل عدم اعتماد امریکا از اقدامات محمد بن سلمان
- ناتوانی عربستان در حفظ وجاهت رهبری جهان اسلام با ظهور شعار‌های سیاسی انقلاب ایران
از جمله مواردی هستند که واقعیت عربستان را روشن می‌کنند. در پرتوی این واقعیات و علیرغم اینکه متن منتشرشده‌ای از توافق اسفند ۱۴۰۱ در اختیار تحلیل گران قرار ندارد، و با توجه به شکنندگی همواره روابط دو کشور، آینده توافق مذکور در نهایت بر مدار همکاری‌های امنیتی (و نه نظامی) خواهد بود و از احیای توافق ۲۰۰۱ در راستای حفظ مصلحت منطقه فراتر نخواهد رفت.

منبع: خبرگزاری دانشجو

کلیدواژه: جمهوری اسلامی ایران ایران و عربستان سیاست همسایگی محمد بن سلمان انقلاب ایران خارجی ایران منوچهر متکی سیاست خارجی فواد ایزدی جهان اسلام عادی سازی چشم انداز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت snn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری دانشجو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۰۷۵۲۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

 چرا دلار سقوط کرد؟

 در اردیبهشت‌ماه سال گذشته هم مقامات عالی‌رتبه اقتصادی ایران به عربستان سفر کردند که با شروع رکود بازار ارز سال قبل تقریبا همزمان بوده است.

استارت سقوط امروز بازار ارز از شب گذشته و توسط تتر زده شد.‌ شب قبل دلار دیجیتال حمایت محدوده ۶۳ هزار و ۳۰۰ را از دست داد و پیش از شروع معاملات در بازار غیر رسمی تتر وارد کانال ۶۲ هزار تومان شد و بازار ارز و طلا را با خود به پایین کشید.

در شروع معاملات هنوز بازار نمی‌دانست که دلیل سقوط بازار ارز چه اتفاقی است و برخی اولتیماتوم رییس مجلس به دولت درباره بازار ارز را دلیل سقوط بازار ارز تصور کردند ولی دیدبان بازارها مورد دیگری را دلیل سقوط قیمت‌ها در بازار ارز متصور است. در هفته گذشته خبری مبنی بر سفر احسان خاندوزی وزیر اقتصاد به عربستان منتشر شد که دیدبان در گزارشی به تاریخ پنجم اردیبهشت‌ماه به بررسی اهمیت روابط با عربستان بر بازار ارز پرداخت.

نقش مهم عربستان در منطقه و جایگاه ویژه این کشور به عنوان خاستگاه جهان اسلام در میان کشورهای عرب این کشور را به دروازه روابط با اعراب تبدیل کرده است. از طرفی نگاه رقابتی این کشور در زمینه توسعه اقتصادی به امارات متحده عربی به شکل ویژه در میان گزارش‌های معتبر بین‌المللی بررسی می‌شود. امارات از مبادی و مقاصد اصلی واردات و صادرات کشور است که با حفظ روابط اقتصادی با کشورهای تحت تحریم مانند روسیه و امارات توانسته است به رشد توسعه اقتصادی خود سرعت ببخشد به همین خاطر در دیدبان چهارشنبه گذشته توضیح داده شد که با بهبود روابط با عربستان انتظارات از بهبود روابط اقتصادی با این کشور نیز افزایش پیدا میکند.

در روز پنجشنبه ششم اردیبهشت‌ماه رییس سازمان حج و زیارت اعلام کرد که ارز مورد نیاز برای حج تمتع ۱۴۰۳ توسط بانک مرکزی به حساب این سازمان واریز شد و در روز شنبه خبر سفر رییس بانک مرکزی به عربستان در پنجاهمین سالگرد تأسیس بانک توسعه اسلامی منتشر شد. بر اساس اخبار منتشر شده احسان خاندوزی وزیر اقتصاد نیز در این سفر همراه او خواهد بود. سفر مقامات عالیرتبه اقتصادی کشور به عربستان در اردیبهشت‌ماه از نگاه معامله گران و تحلیلگران ارزی جا نمی‌ماند و خوش بینی نسبت به تفاهمات اقتصادی را افزایش میدهد. در حقیقت بهبود روابط با کشورهای منطقه و بهبود روابط اقتصادی سیگنال این سفر اقتصادی به بازار ارز بود که منجر به سقوط دلار شد. در اردیبهشت‌ماه سال گذشته هم مقامات عالیرتبه اقتصادی ایران به عربستان سفر کردند که با شروع رکود بازار ارز سال قبل تقریبا همزمان بوده است.

بازار جهانی به کمک بورس آمد

بازار سرمایه در روز جاری شروع سبزی داشت ولی با گذشت زمان تقاضا در این بازار فروکش کرد و بیشتر نمادهای شاخص‌ساز وارد محدوده منفی شدند. نماد فملی بیشترین اثر مثبت را بر شاخص کل داشته است که تحت تأثیر رشد ارزش قیمت جهانی مس است.قیمت جهانی مس تحت تأثیر نگرانی‌ها از طرف عرضه و انتظارات از رشد تقاضا افزایش یافت چراکه انتظارات از سیاست های انبساطی بانک‌ها و افزایش تولید خودروهای برقی موجب تقویت انتظارات افزایشی می‌شود. گروه زراعت در روز گذشته وضعیت بهتر و سبزتری نسبت به سایر نمادها داشت.
حمایت مهم سکه

هم‌زمان با سقوط قیمت‌ها در بازار ارز درروز قبل قیمت طلا نیز سقوط کرد. سکه گرمی یک زون حمایتی مهم در محدوده ۶ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان را لمس کرد که اگر شکسته شود محدوده ۶ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان حمایت بعدی سکه گرمی خواهد بود. حباب سکه گرمی و ربع سکه به ترتیب در محدوده ۳۴ و ۴۱ درصد به کمترین سطح از ابتدای سال جاری رسیده است.

شرط شکست کانال ۶۰ هزار تومانی تتر

بررسی‌ تکنیکالی از قیمت تتر محدوده حمایتی ۶۱ هزار و ۸۰۰ تومان در بازه ساعتی را به عنوان حمایت پیش روی تتر نشان میدهد که اگر شکسته شود حمایت ۶۱ هزار و ۳۰۰ تومان حمایت مهم‌تری خواهد بود که شکست آن سیگنال ورود تکنیکالی دلار دیجیتال به کانال ۵۹ هزار تومانی خواهد بود.

tags # قیمت دلار ، بازار دلار هرات سایر اخبار اسرار تکامل آلت‌ جنسی؛ رابطه جنسی انسان‌های اولیه مثل گوریل‌ها بود؟ (تصاویر) «زو»؛ گاو عقیم و غول‌پیکری که توسط انسان‌ها به وجود آمد! اتفاق عجیب که همزمان با انقراض دایناسورها در زمین رخ داد! (تصاویر) کشف پرنده‌ عجیبی که سمت راست بدنش نر است و سمت چپش ماده!